Lysine là một trong 12 axit amin thiết yếu trong cơ thể con người. Đây là loại protein giúp cơ thể tăng cường khả năng hấp thụ canxi, ngăn cản sự bài tiết khoáng chất này ra môi trường bên ngoài. Vì vậy, lysine có tác dụng tăng trưởng chiều cao đồng thời ngăn ngừa bệnh loãng xương. Tuy nhiên cơ thể không tự sản xuất ra lysine mà nó sẽ được bổ sung thông qua quá trình ăn uống.
1. Lysine là gì?
L-lysine lần đầu tiên được phát hiện bởi một nhà khoa học Dreschel vào năm 1889. Lúc này ông đã có thể cô lập các axit amin từ casein – protein sữa. Cấu trúc chính xác của phân tử được ghi lại sau đó 3 năm. Nghiên cứu về lysine tiếp tục vào năm 1928 khi Vickery và Leavenworth phát hiện nó ở dạng tinh thể, sau đó hoàn thành bởi Fischer và Weigert khi tổng hợp hoàn toàn được nó.
Lysine hay L-lysine là một axit amin thiết yếu. Có một số axit amin được gọi là “nền tảng của protein”. Chúng vô cùng cần thiết đối với một lượng lớn các chức năng của các cơ quan trong cơ thể, bao gồm sự phát triển và tăng trưởng. Và Lysine là một trong số đó!
Trong số vài trăm axit amin được tìm thấy trong tự nhiên, có 20 axit amin cần thiết cho việc tạo ra protein và tăng trưởng. Và chỉ có 10 trong số 20 axit amin đó có thể được tạo ra bởi cơ thể. 10 loại còn lại được gọi là axit amin “thiết yếu” vì cơ thể con người không thể tự sản xuất mà phải lấy từ nguồn bên ngoài để cung cấp hàng ngày nhằm duy trì sức khỏe. Thiếu hụt axit amin trong thời gian dài gây ra sự suy thoái của các tế bào và có thể dẫn đến các hậu quả lớn. Vì vậy điều then chốt là phải có đủ lượng chất này trong chế độ ăn uống hàng ngày.
Các axit amin thiết yếu thường là các đồng phân lập thể, có nghĩa là chúng tồn tại trong hai biến thể giống hệt nhau như là các hình ảnh phản chiếu. Có 2 dạng đồng phân là D- và L- của các axit amin này, và dạng L- được sử dụng trong quá trình tổng hợp protein. Do đó, bạn có thể lấy đồng phân dạng L-lysine từ thực phẩm và chất bổ sung hàng ngày. Bởi vậy, hầu hết mọi người gọi axit amin này là “lysine” cho ngắn gọn.
2. Vai trò của Lysine đối với trẻ nhỏ
Nói đến vai trò của Lysine đối với cơ thể thì một trong những vai trò quan trọng hàng đầu đó là kích thích quá trình tăng trưởng và độ chắc khỏe của xương, cơ.
2.1 Lysine hỗ trợ hấp thu canxi
Thành phần chủ yếu của xương chính là canxi. Để xương phát triển tốt, phòng chống bệnh còi xương, các mẹ thường bổ sung canxi cho trẻ. Trẻ được bổ sung đủ canxi phát triển tốt về chiều cao nói riêng và phát triển cơ thể nói chung.
Tuy nhiên để canxi được hấp thụ tốt vào cơ thể rất cần sự có mặt của một vài loại dưỡng chất thiết yếu khác trong đó phải kể đến lysine. Lysine hỗ trợ cơ thể hấp thu canxi từ nguồn thức ăn hàng ngày đồng thời ngăn chặn sự bài tiết canxi trong nước tiểu. Giúp cho xương chắc khỏe, chống lão hóa cột sống, duy trì trạng thái cân bằng nitơ có trong cơ thể, do đó tránh được hiện tượng giãn cơ và mệt mỏi, giúp bé phát triển chiều cao tốt nhất và xương chắc khỏe. Vậy nên khi bổ sung canxi cho trẻ, lysine cũng là dưỡng chất mà các bậc cha mẹ không nên bỏ qua.
2.2 Lysine giúp tăng cường cấp máu
Lysine là một trong những axit amin tham gia vào quá trình hỗ trợ việc tạo ra các mạch máu mới, giúp cho quá trình vận chuyển các chất dinh dưỡng từ máu vào xương được trơn tru. Bằng cách giúp thiết lập nguồn cung cấp máu thích hợp.
2.3 Lysine giúp tổng hợp Collagen
Collagen là một loại protein cấu trúc được tìm thấy trong các mô liên kết, bao gồm cả xương. Collagen cung cấp khuôn khổ cần thiết cho xương chắc khoẻ và rất cần thiết trong phát triển xương. Lysine đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp collagen. Liên kết ngang – một bước quan trọng trong việc hình thành collagen, chỉ có thể được thực hiện khi lysine hiện diện với số lượng đầy đủ. Không có lysine, việc hình thành collagen sẽ chậm hơn nhiều và điều này có thể dẫn đến xương yếu. Đây là lí do khiến xương của trẻ dễ bị gãy.
2.4 Là thành phần của nhiều protein
Lysine là thành phần quan trọng của nhiều protein như các enzyme, kháng thể và hormone. Lysine còn hỗ trợ sản sinh carnitine, là chất cần thết cho sự vận chuyển và sử dụng các chất béo. Nhờ đó các acid béo bị đốt cháy tạo năng lượng và giúp hạ thấp cholesterol có hại, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, giúp hấp thụ tối đa chất dinh dưỡng.
2.5 Tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ
Lysine là thành phần cấu tạo của rất nhiều Protein, trong đó có các kháng thể, giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng và chống trả với bệnh tật, đặc biệt ngăn cản sự phát triển của vi khuẩn, virus như Herpes gây bệnh mụn rộp môi hay mụn rộp sinh dục, bệnh zona.
2.6 Giúp trẻ ăn ngon miệng
Với trẻ em biếng ăn thì khi bổ sung lysine tốc độ tăng cân cao hơn 40% so với khi không bổ sung lysine. Và các vitamin cũng tham gia rất nhiều vào các quá trình chuyển hóa, giúp cơ thể phát triển.
3. Hậu quả của việc trẻ bị thiếu lysine
Thiếu hụt lysine ở trẻ em, nhất là ở trẻ biếng ăn, sẽ xảy ra hiện tượng chậm lớn, trí tuệ phát triển kém, dễ thiếu men tiêu hoá và nội tiết tố. Nhu cầu lysine ở trẻ em cao hơn rất nhiều so với người lớn, do vậy cần bổ sung lysine cho trẻ nhỏ để đảm bảo sự phát triển của trẻ.
4. Một số công dụng khác của lysine
4.1 Điều trị vết loét lạnh
Vết loét lạnh là triệu chứng của nhiễm trùng, thường xuất hiện trên môi hoặc khóe miệng. Chúng xuất hiện dưới dạng mụn nước chứa đầy chất lỏng có thể gây khó chịu, chẳng hạn như ngứa ran, đau và rát. Thêm vào đó, chúng có thể khiến bạn cảm thấy tự ti về ngoại hình của mình.Các vết loét lạnh là do virus herpes simplex type 1 (HSV-1) gây ra. Nếu bạn căng thẳng hoặc hệ miễn dịch bị suy yếu, HSV-1 có thể kích hoạt sự phát triển của vết loét lạnh. Bổ sung lysine có thể giúp ngăn ngừa HSV-1 sản sinh. Người ta cho rằng lysine có thể chặn một axit amin khác gọi là arginine, HSV-1 cần axit amin này để sinh sôi và nảy nở.Một số nghiên cứu cho thấy lysine có thể làm giảm thời gian cũng như tần suất của vết loét lạnh, tuy nhiên những bằng chứng này là không nhất quán.
4.2 Giảm lo lắng, căng thẳng
Lysine đóng vai trò trong việc giảm lo lắng, căng thẳng. Một nghiên cứu đã cho thấy lysine chặn các thụ thể liên quan đến phản ứng căng thẳng. Nghiên cứu này được thực hiện trên loài chuột, sau khi được uống lysine, chúng đã giảm tỷ lệ đi tiêu lỏng do căng thẳng gây ra.
Một nghiên cứu kéo dài 1 tuần ở 50 người khỏe mạnh cho thấy việc bổ sung 2,64gr lysine và arginine làm giảm lo lắng do căng thẳng và giảm hormone cortisol.
4.3 Cải thiện triệu chứng tâm thần phân liệt
Lysine cũng có thể giúp những người bị tâm thần phân liệt, một chứng rối loạn tâm thần phá vỡ nhận thức của một cá nhân về thế giới bên ngoài, thường dẫn đến việc không thể hiểu được thực tế. Mặc dù nghiên cứu vẫn còn ở giai đoạn đầu, nhưng có căn cứ cho thấy lysine có thể cải thiện các triệu chứng tâm thần phân liệt kết hợp với thuốc được kê đơn;
4.4 Hạ huyết áp
Một nghiên cứu ở 50 người trưởng thành bị thiếu lysine và tăng huyết áp cho thấy bổ sung lysine làm giảm đáng kể huyết áp.
4.5 Điều trị bệnh tiểu đường
Một nghiên cứu cho thấy lysine có thể giúp giảm phản ứng đường huyết ở những người mắc bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, vấn đề này cần được nghiên cứu rõ hơn.
5. Lysine có trong thực phẩm nào?
Lysine có mặt trong nhiều loại thực phẩm khác nhau. Nguồn cung cấp lysine chính là từ động vật, chẳng hạn như thịt và các sản phẩm từ sữa. Đối với người ăn chay và thuần chay, các loại đậu và mầm lúa mì là nguồn thực phẩm tốt của axit amin này.
Những thực phẩm sau đây sẽ giúp chúng ta đáp ứng lượng lysine được khuyến nghị hàng ngày:
Thịt đỏ;
Gà;
Trứng;
Cá, chẳng hạn như cá tuyết hoặc cá mòi;
Đậu;
Đậu lăng;
Phô mai;
Mầm lúa mì;
Quả hạch;
Đậu nành;
Men bia;
Tảo xoắn, một loại tảo mà các nhà sản xuất nén và bán ở dạng viên hoặc dạng bột. Hầu hết mọi người, bao gồm cả người ăn chay, nhận đủ lysine từ chế độ ăn uống thông thường của họ và không cần phải bổ sung.
Đảm bảo lượng lysine đầy đủ cho cơ thể là việc cần thiết để duy trì sức khỏe tốt. Việc bổ sung lysine có thể có lợi với một số trường hợp nhất định. Không có đủ lysine, cơ thể sẽ không thể sản xuất đủ các hormone và tế bào miễn dịch.